DE VREDE VAN CADZAND
In de Bourgondische tijd (1384-1482) onder het bewind van het huis van Bourgondië, hadden de Vlaamse steden een grote autonomie verkregen. Gent was in de vijftiende en zestiende eeuw een van de meest welvarende steden in Noord-Europa. In de stad woonden zo’n 60.000 tot 80.000 inwoners. De stadsregering bestond uit afgevaardigden uit de edelen (poorterij), de wevers en de ambachtslieden. Maria van Bourgondië (1457-1482) had met het tekenen van het Groot Privilege deze autonomie nog verhoogd.Maria van Bourgondië huwt in 1477 Maximiliaan I van Habsburg (1459-1519), zoon van de Duitse Keizer Frederik III. Maximiliaan wordt ook wel Maximiliaan van Oostenrijk genoemd, vanwege zijn titel Hertog van Oostenrijk.
Door een noodlottig ongeval overlijdt Maria van Bourgondië in 1482 en wordt hun vierjarige zoontje Filips de Schone de wettige heerser van alle Bourgondische erflanden. Zijn vader Maximiliaan zou als regent regeren tot Filips 16 jaar was.
Maximiliaan wil de verhoogde autonomie van de Vlaamse steden niet erkennen en bovendien een expansiepolitiek voeren met oorlogen die veel belastinggeld kosten. De grote steden protesteren. Nadat, op aandringen van het graafschap Vlaanderen, Maximiliaan in 1482 de Vrede Van Atrecht met Frankrijk heeft getekend, erkennen ze het regentschap. Als Lodewijk XI van Frankrijk in 1483 sterft, wil Maximiliaan alsnog Frankrijk aanvallen. Er volgt een opstand van de Vlaamse steden onder leiding van de Gentenaar Jan van Coppenolle, van beroep secretaris bij de schepenenbank van Gent. Het leger van Maxiliaan is echter een te sterke tegenstander. In 1485 moet Vlaanderen zich erbij neerleggen en erkent het regentschap van Maximiliaan in de Vrede Van Sluis.
Eind 1487 breekt opnieuw een opstand uit. Maximiliaan blijft oorlog voeren. De steden pikken de steeds stijgende belastingen niet meer. Op 31 januari 1488 gaat Maximilaan naar Brugge om de opstand daar te onderdrukken, maar wordt gevangen genomen. Op 16 mei 1488 wordt Maximiliaan vrij gelaten, na onder eede beloofd te hebben de aftocht van alle vreemde troepen te bevelen en geen weerwraak te nemen.
Zodra de keizer de stad heeft verlaten, verbreekt hij zijn belofte. Hij voert strafexpedities uit in het Brugse ommeland. Duitse troepen van zijn vader, keizer Frederik III, trekken plunderend door de streek.
Misnoegd door de woordbreuk van zijn vorst, kiest Filips van Kleef, veldheer onder Maximiliaan, de zijde van de opstandige steden. De strijd wordt heviger. Voedseltransporten naar de steden worden tegengehouden, de steden worden uitgehongerd, opstandelingen vallen voedseltransporten van Maximiliaan aan, dijken worden door de opstandelingen doorgestoken, over en weer worden aanvallen uitgevoerd. Vissers uit Sluis, Heist en Blankenberge, Nieuwpoort en Duinkerken kapen voor de kust en in het Zwin schepen met levensmiddelen.
Vanaf 1490 aanvaarden een aantal Vlaamse steden, door hongersnood gedwongen, de vredesvoorwaarden van Maximiliaan van Oostenrijk. Gent, Brugge en Sluis strijden door. Het overvolle Sluis krijgt te kampen met de pest.
Met de Vrede Van Tours op 29 november 1490 geeft het uitgehongerde Brugge zich over aan graaf Engelbert Van Nassau, veldheer van Maximiliaan van Oostenrijk. De stad moet een zware geldboete van 80.000 ponden betalen en het nieuwe bestuur laat 74 personen onthoofden. Brugge moest zijn stadswallen afbreken en het hof en alle belangrijke bestuurlijke functies - en daarmee ook de handel - verhuisden enkele jaren later naar Gent. Dit was het einde van de Brugse bloei.
Op 16 juni 1492 trekt het leger van Maximiliaan van Oostenrijk de stad Gent binnen en onthoofd de verzetsleider Jan van Coppenelle. 19 juli 1492 wordt de Vrede Van Cadzand gesloten op het eiland van Cadzand tussen de stad Gent en Albrecht van Saksen, veldheer van keizer Maximiliaan I van Oostenrijk, die daar gelegerd is. Gent doet afstand van haar militie Witte Kaproenen, van de jurisdictie buiten haar gebied en van het recht der ambachten om zelf hun deken te benoemen.
Met dit verlies van politieke zelfstandigheid, gaat het ook economisch gezien niet goed met Gent. De lakenindustrie, waar Gent om bekend staat, heeft te kampen met concurrentie van Engeland. Als gevolg daarvan neemt de werkloosheid onder de ambachtslieden en dagloners sterk toe.
Sluis, o.l.v. Filips van Kleef, staat nu helemaal alleen in zijn strijd tegen Maximiliaan. Albrecht van Saksen brengt al zijn landtroepen samen in Aardenburg. De Heer van Beveren, admiraal van Zeeland, verhindert met zijn vloot de doorvaart op het Zwin, zodat Sluis van de buitenwereld is afgesloten. Sluis wordt vanuit het Zwin beschoten door Engelse en Hollandse schepen en Engelbert van Nassau valt Sluis aan langs de landzijde. Nadat het kruitmagazijn in Sluis is ontploft, waardoor ook enkele verdedigingsmuren instorten, moet Filips van Kleef zich op 12 oktober 1492 overgeven. De Vrede van Damme beëindigt de oorlog tussen Keizer Maximiliaan en Sluis
De bezittingen van de familie Van Kleef, zoals het kasteel van Wijnendale en verschillende gebouwen in Roeselare, een heerlijkheid van de Van Kleef’s, worden platgebrand.
In de strijd om Sluis is het Eiland van Cadzand veelvuldig als uitvalbasis van de troepen van Maximiliaan gebruikt. In die tijd was het gebruikelijk dat de soldaten als beloning het bezette gebied mochten plunderen.
De gehele Zwinstreek is verwoest, dijken zijn doorgestoken, sluizen zijn verwaarloosd, landerijen staan onder water, tweederde van de huizen is onbewoonbaar en een derde van de inwoners is omgekomen.
Bron:
P. Meesters, De geschiedenis van Sluis, 1980
Jean-Didier Chastelain, Bloei en verval van de Zwinstreek, 1957
Jan J.B. Kuipers, Zeeuwen tegen het water: sporen van de waterstaatsgeschiedenis in Zeeland, 1998
Maurits Coornaert, Heist en de Eiesluis, 1976
Cinquième, Tome; Histoire de Flanre periode 1453-1500; 1850
J.H. Van Dale, Een blik op de vorming der stad Sluis en op den aanleg haer vestingswerken van 1382 en 1587, 1871
Beeldbank Brugge.be
Beeldbank Gent.be
geschiedeniszeeland.nl
beeldbank.zeeuwsebibliotheek.nl